Yoğurt ve suyun karışımından elde edilen ayran Türk mutfağının vazgeçilmez içeceklerinden biridir. Evde de kolaylıkla yapılabilen ayranın fabrika ortamında seri üretimi için ayran üretim tesisi kurulması gerekmektedir. Sütün mayalanmasından paketlenmesine kadar geçen tüm bu süreçte çeşitli makinelere ihtiyaç duyulur. Bu yolla üretilen ayranlar geleneksel yolla yapılanlara göre daha uzun ömürlüdür. Klasik olarak yoğurda süt ve tuz ekleyerek uzun ömürlü ayran elde etmek mümkün değildir. Ayran üretimi sütten ya da yoğurttan yapılmaktadır. İki yöntemde de süt ana maddedir ancak yapılması gereken adımlar değişiklik göstermektedir. Sütten ayran yapılması yönteminde başta yoğurt üretimindeki adımlara benzer adımlar uygulanarak süt gerekli kıvama getirilir. Su ve tuz ilavesinden sonra ayran paketleme işlemi yapılır ve tüketime hazır olur. Yoğurttan ayran üretiminde ise başta sütten yoğurt elde edilmesi gerekmektedir. Yoğurt elde edildikten sonraki işlemler aynıdır. İki yöntem için de gerekli ortam olan ayran üretim tesisi kurulmadan önce tüm işlemlerin ve adımların iyi bilinmesi önemli bir noktadır.
Ayran üretimi adımları
Seri üretilen paketli ayranların üretimi genellikle sütten elde etme yöntemiyle yapılır. Bu nedenle yapılacak ilk adım sütün fabrika ortamında analiz edilmesi ve temizlenmesidir. Lezzetli ve kaliteli bir ayran elde edilebilmesi için ham madde olan sütün de uygun ve kaliteli olması dikkat edilmesi gereken bir husustur. Süt eğer üretime uygunsa mayalanma ve yoğunluğunun ayarlanması işlemlerine geçilir. Hazır olarak alıp tüketilen ayranların yoğunluğu firmadan firmaya değişiklik gösterebilmektedir bunun nedenlerinden biri de içine katılan suyun oranıdır. Ayran üretim tesisi tüm ayran çeşitlerinin üretilmesine olanak sağlayan makinelerden oluşmaktadır. Üretilecek ayranın tam yağlı, yarım yağlı ya da yağsız olmasına göre yağ oranının ayarlanması da yapılabilen işlemlerdendir. Yağ oranı ayarlandıktan sonra elde edilecek ayranın homojen bir yapıda olması için süte homojenizasyon işlemi uygulanır. Ayranın homojen bir yapıda olması tüketiciler açısından oldukça önemlidir. Daha sonra ısıl işlem ve soğutma işlemleri yapılarak mayalanma sağlandıktan sonra sütün ayran formuna dönüşümü sağlanır. En son belirlenen oranda tuz eklenir ve paketleme yapılır. Ayranı paketlerken kullanılacak ambalajın dayanıklı olması, ayranla tepkimeye girmemesi ve ürünü iyi yansıtması göz önünde bulundurulmalıdır.
Ayran üretim tesisi makineleri
Paketli ayran üretiminde ayran üretim tesisi için bir dizi farklı makineye ihtiyaç vardır. Isı verme, soğutma ve mayalanma işlemlerinin yapıldığı ayran proses tankı en temel makinelerden biridir. Makinede gerekli ısı ayarlamaları yapılarak verimli bir mayalanma ortamı sağlanır. Homojenizatör ise sütün içindeki parçacıkları çözerek homojen bir yapıya döndürür. Paketli ayran üretiminde olmazsa olmaz makinelerden biri de ayran dolum makinesidir. Plastik veya cam şişe özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Ayran dolum makinesi sayesinde üretilen ayranın el değmeden otomatik olarak paketlenmesi sağlanır. Üretilen ayranların soğuk depoda muhafaza edilmesiyle tüm işlemler tamamlanır. Çalışılmak istenen kapasiteye ve işlemlere göre ayran üretim tesisi kurulumu için uygun makinelerin tercih edilmesi önemlidir.